નેપાળ વિશે માહિતી, ઇતિહાસ, રાજધાની | History of Nepal in Gujarati

history of nepal in gujarati- નેપાળ કે જેને દેવતાઓનું ઘર કહેવામાં આવે છે, તે ખૂબ જ વિવિધતાઓથી ભરેલો દેશ છે. આ વાતનો અંદાજો એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે એક તરફ બરફથી ઢંકાયેલી ટેકરીઓ છે તો બીજી તરફ તીર્થધામ પણ છે. આજે આ૫ણે આ આર્ટીકલમાં નેપાળનો ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ વિશે વિગતવાર માહિતી (history of nepal in gujarati) મેળવીશુ. 

નેપાલ વિશે માહિતી – Nepal Information in Gujarati

દેશનું નામ(Name of Country) :-	નેપાળ
નેપાળની રાજઘાની(Capital of Nepal) :-	કાઠમંડુ
દેશના કુલ રાજયો(Total Number of States in Nepal) :-	સાત (૭)
દેશના કુલ જિલ્લા (Total Districts in Nepal) :-	૭૭
કુલ ક્ષેત્રફળ (Total Area of Nepal) :-	147,516 ચો.કી.મી..
નેપાળની જનસંખ્યા (Population of Nepal) :-	2.91 કરોડ
નેપાળનું રાષ્ટ્રીય ૫ક્ષી (National Bird of Nepal) :-	હિમાલયન મોનલ
નેપાળનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી (National Animal of Nepal) :-	ગાય
નેપાળની રાષ્ટ્રીય રમત (National Game of Nepal) :-	વોલીબોલ
નેપાળના મુખ્ય નૃત્યો  (Dance of Nepal) :-	મરુણી નૃત્ય, સોરથી, દેવી નૃત્ય, ઘાટુ, દેઉડા નૃત્ય, ચંડી નૃત્ય, લાખેય નૃત્ય વગેરે.

નેપાળનો ભોગોલિક અને રાજકીય ઇતિહાસ(history of nepal in gujarati) ૫ણ અનેરો છે. નેપાલ, (સત્તાવાર રીતે, ફેડરલ ડેમોક્રેટિક રિપબ્લિક ઓફ નેપાળ) એ ભારતની ઉત્તરીય સરહદની અંદરનો એક સ્વતંત્ર દેશ છે, જે પશ્ચિમમાં સતલજ નદીથી પૂર્વમાં સિક્કિમ સુધી લગભગ 500 માઇલ સુધી ફેલાયેલો છે. તેની રાજધાની કાઠમંડુ છે. નેપાળ ‘પોખરા સંસ્કૃતિ’ અને રોમાંચનું કેન્દ્ર પણ છે.

હિમાલયની તળેટીમાં આવેલું પોખરા નેપાળનું એક મુખ્ય પ્રવાસન સ્થળ છે. પોખરા નેપાળના પ્રખ્યાત ટ્રેકિંગ અને રાફ્ટિંગ સ્થળોનું પ્રવેશદ્વાર છે. વિશ્વનો સૌથી ઊંચો પર્વત માઉન્ટ એવરેસ્ટ નેપાળમાં છે.

નેપાળની ઉત્તરે તિબેટ છે, જે ચીનનો સ્વાયત્ત પ્રદેશ છે અને દક્ષિણ, પૂર્વ અને પશ્ચિમમાં ભારત આવેલ છે. નેપાળના 81 ટકા નાગરિકો હિંદુ ધર્મના છે. ટકાવારીની દ્રષ્ટ્રીએ નેપાળ વિશ્વનું સૌથી મોટું હિન્દુ ધર્મ આધારિત રાષ્ટ્ર છે. નેપાળની સત્તાવાર ભાષા નેપાળી છે અને નેપાળના લોકોને નેપાળી પણ કહેવામાં આવે છે.

નેપાળ હિમાલયમાં આવેલું છે, તેનો દક્ષિણ મધ્ય ભાગ ફળદ્રુપ અને ભેજવાળો છે. 147181 ચોરસ કિલોમીટરમાં આવેલો આ દેશ વિસ્તારની દૃષ્ટિએ વિશ્વનો 93મો સૌથી મોટો દેશ છે અને વસ્તીની દૃષ્ટિએ વિશ્વનો 41મો સૌથી મોટો દેશ છે.

નેપાળમાં વૈવિધ્યસભર પ્રાચીન સાંસ્કૃતિક વારસો છે. નેપાળ શબ્દ વૈદિક કાળના રેકોર્ડમાંથી જ લેવામાં આવ્યો છે. છેલ્લું હિંદુ સામ્રાજ્ય નેપાળમાં જ હતું. બૌદ્ધ ધર્મના સ્થાપક સિદ્ધાર્થ ગૌતમનો જન્મ પણ દક્ષિણ નેપાળના લુમ્બિનીમાં થયો હતો. દેશની મુખ્ય લઘુમતીમાં તિબેટીયન બૌદ્ધ, મુસ્લિમ, કિરાત અને ખ્રિસ્તીઓનો સમાવેશ થાય છે. નેપાળી લોકો ગોરખા તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેઓ પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ અને બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં તેમની બહાદુરી માટે જાણીતા છે.

એક નાના વિસ્તાર માટે નેપાળની ભૌગોલિક વિવિધતા નોંધપાત્ર છે. અહીં તરાઈના ગરમ ​​ઝરણાથી લઈને ઠંડા હિમાલય સુધીની શ્રેણીઓ આવેલી છે. વિશ્વની 14 સૌથી ઉંચી સ્નો રેન્જમાંથી આઠ નેપાળમાં છે, જેમાં વિશ્વની સૌથી ઉંચું શિખર સાગરમાથા એવરેસ્ટ (નેપાળ અને ચીનની સરહદ પર)નો સમાવેશ થાય છે.

કાઠમંડુ નેપાળની રાજધાની અને સૌથી મોટું શહેર છે. કાઠમંડુ ઉપનગરમાં લલિતપુર (પાટણ), ભક્તપુર, મધ્યપુર અને કીર્તિપુર નામના શહેરો પણ છે. અન્ય મુખ્ય શહેરો પોખરા, બિરાટનગર, ધરણ, ભરતપુર, વીરગંજ, મહેન્દ્રનગર, બુટવાલ, હેતૌડા, ભૈરહવા, જનકપુર, નેપાળગંજ, વીરેન્દ્રનગર, ત્રિભુવનનગર વગેરેને સમાવેશ થાય છે.

Must Read : સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી વિશે

નેપાળની લેન્ડલોક પરિસ્થિતિ, ટેકનિકલ નબળાઈ અને લાંબા સમય સુધી ચાલતા સંઘર્ષે અર્થવ્યવસ્થાનો સંપૂર્ણ વિકાસ થવા દીધો નથી. નેપાળને ભારત, જાપાન, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુરોપિયન યુનિયન, ચીન, સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ અને સ્કેન્ડિનેવિયન રાષ્ટ્રો તરફથી વિદેશી સહયોગ પ્રાપ્ત થાય છે. નાણાકીય વર્ષ 2005/06માં, સરકારનું બજેટ લગભગ US$1.153 બિલિયન હતું, પરંતુ કુલ ખર્ચ US$1.789 બિલિયન હતો.

1990 ના દાયકામાં વધતો મોંઘવારી દર ઘટીને 2.9% થયો. કેટલાક વર્ષોથી નેપાળી ચલણ રૂપિયાને ભારતીય રૂપિયાની સાથે સતત 1.6m રાખવામાં આવ્યો છે. 1990ના દાયકામાં બનાવવામાં આવેલી ઓપન કરન્સી એક્સચેન્જ રેટ ફિક્સેશન પોલિસીના કારણે વિદેશી હૂંડિયામણનું કાળું નાણું લગભગ ખતમ થઈ ગયું છે. લાંબા ગાળાના આર્થિક કરારથી ભારત સાથે સારા સંબંધોમાં મદદ મળી છે. 81% કૃષિ કર્મચારીઓ, 16% સેવા અને 3% ઉત્પાદન/કલા-આધારિત ઉદ્યોગ રોજગાર પ્રદાન કરે છે.

નેપાળ 14 ઝોન, 75 જિલ્લા અને 5 વિકાસ ઝોનમાં વહેંચાયેલું છે. દરેક જિલ્લાનું નેતૃત્વ ચોક્કસ જિલ્લા વડા દ્વારા કરવામાં આવે છે. જિલ્લા વડાનું કામ જિલ્લામાં કાયદો અને શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવાનું અને સરકારી મંત્રાલયોને મદદ કરવાનું છે.

નેપાળની ભારત અને યુનાઇટેડ કિંગડમ સાથે સારી મિત્રતા છે. તે સાર્કનું સ્થાપક સભ્ય પણ છે. આ ઉપરાંત આ દેશ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અને BIMSTECનો પણ સભ્ય છે. નેપાળની ગણતરી પણ વિશ્વના મહત્વના દેશોમાં થાય છે. હવે આ૫ણે ને૫ાળના ઇતિહાસ (history of nepal in gujarati) વિશે માહિતી મેળવીશુ.

નેપાળનો ઇતિહાસ ( history of nepal in gujarati)

ઇ.સ. પૂર્વ ત્રીજી સદીમાં નેપાળ અશોકના સામ્રાજ્યનો એક ભાગ હતો. ઇ.સ. ચોથી સદીમાં  નેપાળના સામ્રાજ્યએ સમ્રાટ સમુદ્રગુપ્તની સાર્વભૌમ સત્તાનો સ્વીકાર કર્યો. તે સાતમી સદીમાં તિબેટ દ્વારા જીતી લેવામાં આવ્યું હતું. ત્યારપછી આ દેશમાં આંતરિક વિખવાદને કારણે ઘણો રક્તપાત થયો હતો. અગિયારમી સદીમાં નેપાળમાં ઠાકુરી વંશના રાજાનું શાસન હતું. આ પછી, નેપાળ પર મલ્લ વંશનું શાસન હતું, જેનો સૌથી પ્રખ્યાત શાસક યક્ષમલ્લ હતો, તેણે લગભગ ઇ.સ.1426 થી 1475 સુઘી રાજય કર્યુ હતુ.

મિથિલાના શાસક નાન્યદેવે નેપાળ પર પોતાનું નામાંકિત સાર્વભૌમત્વ સ્થાપિત કર્યું. તેમના મૃત્યુ પહેલા, યક્ષમલ્લએ તેમના પુત્રો અને પુત્રીઓમાં રાજ્ય વહેંચી દીધું હતું. આ વિભાજનના પરિણામે, નેપાળ બે પરસ્પર હરીફ રાજ્યો કાઠમંડુ અને ભાટગાંવમાં વિભાજિત થઈ ગયું. આ સંઘર્ષોનો લાભ લઈને, પશ્ચિમ હિમાલયના પ્રદેશોમાં સ્થાયી થયેલી ગોરખા જાતિએ ઇ.સ. 1768માં નેપાળ પર કબજો કર્યો. ધીરે ધીરે, ગોરખાઓએ તેમની લશ્કરી શક્તિ દ્વારા નેપાળને એક શક્તિશાળી રાજ્ય બનાવ્યું. 19મી સદીમાં, તેણે તેના સામ્રાજ્યની દક્ષિણ સીમાને વિસ્તારી અને તેને બ્રિટિશ ભારતની ઉત્તરીય સરહદ સાથે ભેળવી દીધી.

Must Read : વીર સાવરકરને કેમ ૫ડી બે આજીવન કેદની સજા ? 

સરહદની નિકટતાને કારણે, નેપાળ અને અંગ્રેજો વચ્ચે 1814-1815 માં યુદ્ધ થયું, આ ગુરખા યુદ્ધ પછી, બંને દેશોમાં ‘સુગૌલીની સંધિ’ થઈ, જે મુજબ નેપાળે તેના કેટલાક ભાગો બ્રિટિશ સરકારને આપ્યા. નેપાળના ધ્વજ સંધિની કલમ મુજબ, નેપાળની વિદેશ નીતિ ભારતની બ્રિટિશ સરકાર દ્વારા નિયંત્રિત થતી રહી. આમ નેપાળ કેટલાક નિયંત્રણો સાથે સ્વતંત્ર દેશ રહ્યું.

1951 થી 1960 સુધી, જ્યારે રાજા મહેન્દ્ર દ્વારા પંચાયત વ્યવસ્થા લાગુ કરવામાં આવી હતી, ત્યારે નેપાળે બહુપક્ષીય લોકશાહી વિકસાવી હતી. 1990 માં, રાજા બિરેન્દ્ર દ્વારા સંસદીય સરકાર પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. લગભગ એક દાયકા સુધી, નેપાળને સામ્યવાદી માઓવાદી વિદ્રોહનો સામનો કરવો પડ્યો, જેના કારણે 2008માં રાજાશાહીનો અંત આવ્યો. નેપાળની બીજી વિધાનસભા દ્વારા 2015 માં નવું બંધારણ બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું. વર્ષોની રાજકીય ઉથલપાથલ અને સંઘર્ષો પછી, નવું બંધારણ 20 સપ્ટેમ્બર 2015 ના રોજ લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. નેપાળ પહેલા વિશ્વમાં એકમાત્ર હિંદુ રાષ્ટ્ર હતું, પરંતુ વર્તમાન બંધારણે નેપાળને બિનસાંપ્રદાયિક રાજ્ય તરીકે જાહેર કર્યું છે, નેપાળના બંધારણમાં તમામ નાગરિકોને તેઓ ઈચ્છે તે ધર્મનું પાલન કરવાની સ્વતંત્રતા આપવામાં આવી છે.

નેપાળના મોટાભાગના લોકો હિંદુ ધર્મના અનુયાયીઓ છે અને લઘુમતી બૌદ્ધ ધર્મને અનુસરે છે. નેપાળમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ સંસ્કૃત ગ્રંથો ઉપલબ્ધ થયા છે. નેપાળના વર્તમાન શાસક મહારાજ વીરેન્દ્ર છે. તેમના પિતા સ્વર્ગસ્થ મહારાજા મહેન્દ્રએ નેપાળમાં નવું બંધારણ બહાર પાડ્યું હતું.

મહાભારત, વનપર્વ, નેપાળમાં ઉલ્લેખ કર્ણના દિગ્વિજયના સંબંધમાં છે. નેપાળ દેશમાં રહેલા રાજાઓને જીતીને તે હિમાલય પર્વત પરથી નીચે આવ્યો અને પછી પૂર્વ તરફ આગળ વધ્યો. આ પછી અંગ-વાંગ વગેરે પર કર્ણના વિજયનું વર્ણન છે. આના પરથી જાણવા મળે છે કે પ્રાચીન સમયમાં નેપાળને ભૌગોલિક અને સાંસ્કૃતિક દૃષ્ટિકોણથી ભારતનો ભાગ માનવામાં આવતું હતું. નેપાળ નામ મહાભારતના સમયમાં પણ પ્રચલિત હતું.

નેપાળમાં લાંબા સમય સુધી બિન-આર્ય જાતિઓનું શાસન હતું. મધ્ય યુગમાં, રાજકીય સત્તા રાજસ્થાન રાજવંશની એક શાખાના હાથમાં આવી ગઈ. રાજપૂતોની આ શાખાએ મુસ્લિમોના આક્રમણથી બચવા માટે મેવાડથી નેપાળમાં સ્થળાંતર કર્યું હતું. નેપાળમાં આ ક્ષત્રિય વંશનું સામ્રાજ્ય હજુ પણ ચાલે છે. નેપાળના ઘણા સ્થળો પ્રાચીન સમયથી હિન્દુઓ અને બૌદ્ધો માટે તીર્થસ્થાન છે. લુમ્બાની, પશુપતિનાથ વગેરે સ્થળો ભારતના લોકો માટે એટલા જ પવિત્ર છે જેટલા નેપાળીઓ માટે છે. 

નેપાલ અને ભારત – Nepal and India Relations in Gujarati

નેપાળ અને ભારત વચ્ચેના સંબંધો ઘણા જૂના છે, પરંતુ હાલના દિવસોમાં સંબંધોમાં થોડી ગરમાહટ આવી છે. ભારત અને નેપાળ વચ્ચે 1,850 કિલોમીટર લાંબી સરહદ છે. નેપાળની સરહદને સ્પર્શતા રાજ્યોઃ સિક્કિમ, પશ્ચિમ બંગાળ, બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ અને ઉત્તરાખંડનો સમાવેશ થાય છે. 1950 માં શાંતિ અને મિત્રતા માટે પ્રતિબદ્ધ, ભારત-નેપાળ સંધિએ નેપાળીઓને ભારતીય લોકો સાથે સમાન રીતે શિક્ષણ અને આર્થિક તકો આપવાનું આહ્વાન કર્યું હતું. ભારતમાં નેપાળી નાગરિકોને નાગરિક સેવાઓ અને અન્ય સરકારી સેવાઓમાં ભાગ લેવાની સ્વતંત્રતા છે. ભારતમાં લગભગ 60 લાખ નેપાળી લોકો કામ કરે છે. ભારતીય સેના અને અર્ધલશ્કરી દળમાં 45 હજારથી વધુ નેપાળી નાગરિકો સેવા આપે છે. ભારત-નેપાળ સરહદ ખુલ્લી છે. ત્યાં જવા માટે કોઈ વિઝા કે પાસપોર્ટની જરૂર ૫ડતી નથી. નેપાળના કુલ વેપારમાં ભારતનો હિસ્સો 66% છે.

Must Read : મારા સપનાનું ભારત નિબંધ

નેપાળ દેશના મુખ્ય આદિવાસી સમુદાયો– Tribes of Nepal

પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય અને હિમાલયની પર્વતમાળાઓ હેઠળ વસવાટ કરવાને કારણે, આ દેશનો મોટાભાગનો હિસ્સો તેની શરૂઆતથી વિવિધ આદિવાસી વિશેષ લોકોના વસવાટ હેઠળ રહયો છે.

નેપાળની ઐતિહાસિક અને સામાજિક પૃષ્ઠભૂમિ પર નજર કરીએ તો આ તમામ જાતિઓની વિશેષ અસર અહીંના સામાન્ય જીવન પર જોવા મળે છે.

નેપાળના આદિવાસીમાં મગર, થારુ, ખાસ છેત્રી, તમંગ, કામી, નેવાર, લિંબુ, ગુરુંગ, મલ્લાહા, કેવત, કુર્મી, ધનુક, કનુ, સરકી, બરાઈ, માઝી, રાય વગેરે જાતિઓ સામાન્ય રીતે જોવા મળે છે.

નેપાળની ભાષાઓ– Languages in Nepal

નેપાળમાં વિવિધ આદિવાસી સમુદાયો વસે છે, આને કારણે મોટાભાગની આદિવાસીઓની પોતાની સ્વતંત્ર ભાષા છે.

નેપાળમાં મુખ્યત્વે સામાન્ય બોલીમાં વપરાતી ભાષા નેપાળી છે, જે રાષ્ટ્રીય ભાષા અને સત્તાવાર ભાષાનું સ્થાન ધરાવે છે.

નેપાળમાં વપરાતી અન્ય ભાષાઓની વાત કરીએ તો દેશમાં મૈથિલી, તમંગ, થારુ, ભોજપુરી, બજ્જિકા, અવધી, ઉર્દૂ, દોતેલી, મગર, ઉર્દૂ, સુંવર વગેરે ભાષાઓનો મોટાભાગે ઉપયોગ થાય છે.

નેપાળના મુખ્ય તહેવારો–Main Festivals of Nepal

નેપાળમાં આખા વર્ષ દરમિયાન ઉજવાતા ધાર્મિક, રાષ્ટ્રીય અને સામાજિક તહેવારોમાં તિહાર,બુદ્ધ જયંતિ, મહાશિવરાત્રી, જનાઈ પૂર્ણિમા, તિજ, હોળી / ફાગણ પૂર્ણિમા, લ્હોસાર, ગાય જાત્રા, દશૅેન, બિસ્કેટ જાત્રા, ઇન્દ્ર જાત્રા, શ્રીકૃષ્ણ જન્માષ્ટમી, માઘે સંક્રાંતિ વિગેરેનો સમાવેશ થાય છે. 

Must Read: ઉતરાયણ વિશે નિબંધ

નેપાળના પવિત્ર ધાર્મિક સ્થળો– Holy Religious Places in Nepal

નેપાળ દેશમાં આધ્યાત્મિકતાનો ઘણો પ્રભાવ છે, જ્યાં કેટલાક મુખ્ય પવિત્ર ધાર્મિક સ્થળો પણ છે, નેપાળના ૫વિત્ર ધાર્મિક સ્થળોમાં લુમ્બિની (ગૌતમ બુદ્ધનું જન્મસ્થળ), પશુપતિનાથ મંદિર, જાનકી મંદિર, મુક્તિનાથ, સ્વયંભૂ નાથ, ચંગુનારાયણ, ગોસાઈ કુંડ, મનકામના મંદિર, ભોલેશ્વર મહાદેવ મંદિર, બુઘા નીલકંઠ, બૌધનાથ સ્તૂપ, કાગબેની મઠ વિગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

નેપાળમાં આવેલ સુંદર પર્યટન સ્થળો – Beautiful Tourism Places in Nepal

નેપાળને પ્રાકૃતિક સૌંદર્યની અમૂલ્ય ભેટ મળી છે, જેના કારણે નેપાળમાં વિવિધ સુંદર અને આકર્ષક પર્યટન સ્થળો ૫ણ આવેલા છે. નેપાળમાં આવેલ ખૂબ જ સુંદર ફરવાલાયક ૫ર્યટન સ્થળોમાં મનાસ્લુ, એવરેસ્ટ બેઝ કેમ્પ, ઇમ્ઝા ત્સે, મર્દી હિમાલ, ગોક્યો તળાવ, લોબુચે, રારા તળાવ, તિલિચો તળાવ, ફેવા તળાવ, કાળો પથ્થર, ડેવિલ્સ ફોલ્સ પોખરા, બારૂન્તસે, થોરોંગ લા, ગોક્યો રી, સુન્કોશી, પંચ પોખરી, ઇન્ટરનેશનલ માઉન્ટેન મ્યુઝિયમ, ગુપ્તેશ્વર મહાદેવ કેવ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

હું આશા રાખું છું કે તમને અમારો નેપાળ વિશે માહિતી, ઇતિહાસ ( history of nepal in gujarati) વિશેનો લેખ ખૂબ જ ગમ્યો હશે. અમે આવા વિવિઘ દેશો વિશે રોચક માહિતી તથા જોવાલાયક સ્થળોની માહિતી અમારા બ્લોગ પર પ્રકાશિત કરતાં રહીશું. જો તમને ખરેખર કંઈક નવું જાણવા મળ્યું હોય અને આ લેખ ઉપયોગી બન્યો હોય તો તમારા મિત્રો સાથે share કરવાનું ભૂલશો નહીં. તમારી એક like, comment અને share અમને વધુ લખવાની અને તમને અવનવી માહિતી પૂરી પાડવા માટે પ્રેરકબળ આપે છે.તમે અમને ફેસબુક, ટેલીગ્રામ, ઇન્સ્ટાગ્રામ, યુટ્યૂબ અને ટ્વિટર પર ફોલો કરી શકો છો.